روزنامه جوان با انتقاد از کوتاهی وزارت نفت در دولتهای یازدهم و دوازدهم در زمینه ساخت پالایشگاه نوشت: وزیر نفت پس از سالها کش و قوس حرف دلش را درباره ساخت پالایشگاه زد، اما نگاهی گذرا به استراتژی کشورهای جهان به پالایشگاهسازی نشان میدهد وزارت نفت درست برخلاف یک منطق شفاف حرکت میکند.
یکی از انتقادات مهمی که به وزیر نفت طی ۱۵ سال وزارتش وارد میشود، بیتوجهی او به ساخت پالایشگاه و جلوگیری از خامفروشی است. او که بیشترین زمان مدیریتی بر صنعت نفت را طی ۱۱۰ سال اخیر داشته، حتی یک پالایشگاه نیز نساخته است.
از سال ۷۶ تا ۸۴ که مصادف است با سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ میلادی، بیشتر کشورهای نفتی جهان ظرفیت پالایشگاهی خود را برخلاف باور بیژن زنگه توسعه دادند که نشان میدهد، این ادعای زنگنه که معتقد بود ساخت پالایشگاه صرفه اقتصادی ندارد، فاقد اعتبارکارشناسی بوده، زیرا کشورهای نفتی جهان با وجود مازاد ظرفیت، تعداد پالایشگاههای خود را افزایش دادند.
در دوره دوم وزارت زنگنه، ظرفیت پالایشی کشور افزایش یافت؛ این افزایش مرهون طرحهای توسعهای بود که در دولت قبلی اجرا و در این دولت تکمیل شد. پالایشگاه ستاره خلیجفارس که بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان است به مدار آمد و ایران از واردات بنزین بینیاز شد.
در هفت سالی که دولت روحانی سپری کرده، یک پالایشگاه هم به تعداد پالایشگاههای کشور اضافه نشده و همین موضوع انتقادهای زیادی را در بر داشت. با توجه به تحریم نفت ایران، هماکنون صادرات فرآوردههای نفتی توانسته بخش مهمی از نیازهای ارزی کشور را پوشش دهد و به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر زنگنه نسبت به پالایشگاهسازی بیتفاوت نبود اوضاع کشور در حوزه مقابله با تحریمها بسیار بهتر بود، اما زنگنه این انتقادات را رد کرد، ولی این هفته بالاخره اقرار کرد علاقهای به پالایشگاه ندارد؛ جایی که نفت پالایشگاه یعنی کثافتکاری.
براساس پیشبینی آژانس بینالمللی انرژی، در افق سال ۲۰۳۰ میلادی، بیش از یک سوم رشد تقاضای جهانی نفت به صنعت پالایشی و پتروشیمی اختصاص پیدا کند.
آمارها نشان میدهد که بیش از ۴۰ درصد ظرفیت پالایش نفت خام دنیا در قاره آسیا قرار دارد. بدین ترتیب این منطقه در پنج سال فرا رو در افق سال ۲۰۲۴ میلادی، پرچمدار بازار صنایع پالایشی خواهد بود. بیشترین تعداد طرحهای پالایشی جدید در حال ساخت نیز در این قاره قرار دارد. در پنج سال آینده ۵/۳ میلیون بشکه به ظرفیت پالایش نفت آسیا افزوده خواهد شد.
در همین رابطه گلوبال دیتا نوشته است: در آسیا ۴۷ پروژه جدید پالایشی در مرحله ساخت یا برنامهریزی است. از این طرحها ۱۸ پالایشگاه در حال ساخت است و ۲۹ طرح در مرحله طراحی هستند.
به عنوان نمونه، چینیها حساب ویژهای روی توسعه صنعت پالایش خود بازکردهاند؛ آنها میخواهند ظرفیت خود را پس از سال ۲۰۲۳ به بیش از ۲۰ میلیون بشکه در روز برسانند. چینیها برنامهریزی کردند حداقل ۴۴ درصد ظرفیت پالایشی شرق آسیا را به خود اختصاص دهند.
همچنین ظرفیت پالایشگاه کرهجنوبی با جمعیت ۵۰ میلیون نفری خود، حدود ۳/۲ میلیون بشکه در روز است؛ کرهجنوبی یکی از قدرتهای بزرگ پالایشی آسیاست که بدون منابع نفت تا توانسته پالایشگاه احداث کرده و از محل صادرات فرآوردههای نفتی، درآمد کسب میکند.
ژاپن هم با جمعیت ۱۲۷ میلیون نفری خود، حدود ۳/۸ میلیون بشکه ظرفیت پالایشی و ۲۵ پالایشگاه دارد؛ ژاپن با توسعه برنامههای پالایشیاش قصد دارد میزان صادرات فرآوردههای نفتی خود را افزایش دهد. بیش از ۱۷۰ میلیارد لیتر فرآوردههای مختلف نفتی تولید و در کنار منطق سوخت محوری از بنگاههای پالایشی سود نیز کسب کند.
